Tranh trừu tượng (abstract art) xuất hiện vào đầu thế kỷ 20, khoảng những năm 1910. Người được xem là khai sinh ra nghệ thuật trừu tượng là Wassily Kandinsky – một họa sĩ người Nga.
Kandinsky tin rằng hội họa không nhất thiết phải mô tả thế giới thực, mà có thể thể hiện cảm xúc, tâm trạng qua màu sắc, đường nét, và hình khối tự do. Bức tranh trừu tượng đầu tiên của ông thường được xác định vào khoảng năm 1911.
Ý nghĩa của tranh trừu tượng (abstract art) khá rộng và sâu sắc, vì nó không mô tả trực tiếp thế giới thực như tranh truyền thống, mà tập trung vào việc khơi gợi cảm xúc, suy tưởng và cảm nhận cá nhân. Cụ thể:
-
Thể hiện cảm xúc thuần khiết: Thay vì vẽ cảnh vật hay con người cụ thể, họa sĩ dùng màu sắc, đường nét, hình khối… để thể hiện tâm trạng, trạng thái tâm hồn, hoặc những cảm xúc trừu tượng như tự do, cô đơn, vui sướng, xáo trộn.
-
Kích thích trí tưởng tượng: Vì không gắn với hình ảnh thực tế, tranh trừu tượng mở ra không gian cho người xem tự do suy diễn và cảm nhận theo cách riêng, không có “đáp án đúng sai”.
-
Khám phá bản chất sự vật: Một số tranh trừu tượng cố gắng “lột tả” bản chất sâu xa của sự vật hay ý niệm, chứ không dừng ở bề mặt. Ví dụ: Một bức tranh có thể không vẽ “cái cây” mà diễn đạt “cảm giác sống động” của cây.
-
Phản ánh tư tưởng triết học: Nhiều họa sĩ trừu tượng chịu ảnh hưởng của triết học, tâm linh, chủ nghĩa hiện sinh, hoặc các quan điểm về cái đẹp, cái vô hình.
-
Thể hiện tự do nghệ thuật: Tranh trừu tượng cũng phản ánh một bước ngoặt trong lịch sử nghệ thuật – khi nghệ sĩ từ bỏ các quy tắc vẽ truyền thống (như phối cảnh, hình dáng chuẩn xác) để sáng tạo theo bản năng và trực giác.